Alle remmen los
Cognitie op laag pitje tijdens orgasme
Vrouwen verliezen even de controle over zichzelf, als ze klaarkomen. Dat concluderen Groningse onderzoekers na het bestuderen van de hersenen van vrouwen, die in een PET-scanner klaarkwamen.
"Seks is een enorme drijfveer voor mensen en een orgasme hoort daarbij. Er wordt dan ook ontzettend veel over gepraat, maar niemand weet eigenlijk precies hoe klaarkomen werkt. En onderzoekers wagen zich er niet aan, want het is toch een beetje 'not done', een taboe. Het orgasme, daar moet je afblijven. Net zoals je volgens sommigen moet afblijven van religie."
Maar Gert Holstege en Janniko Georgiadis, respectievelijk hoogleraar en promovendus aan de afdeling Anatomie van het Universitair Medisch Centrum Groningen, trokken zich daar niks van aan. Al eerder onderzocht het UMCG-team wat er in het mannelijk brein gebeurt bij een orgasme en nu waren de vrouwen aan de beurt. In totaal 29 vrouwen deden mee aan het onderzoek, na een oproep op internet. De resultaten van twaalf van hen kwamen uiteindelijk in het wetenschappelijke artikel terecht, dat vandaag is verschenen in het European Journal of Neuroscience.
Het experiment ging als volgt. De vrouwen moesten in een PET-scanner gaan liggen, zodat de onderzoekers de doorbloeding van de hersenen konden bekijken. Hun partners waren er ook bij, want zij hadden de taak de dames een orgasme te bezorgen. Georgiadis: "De vrouwen laten masturberen was wellicht ook een optie geweest, maar dan zouden de vrouwen teveel bewegen. Bovendien waren dan waarschijnlijk allerlei andere hersengebieden 'opgelicht', die niet met het orgasme te maken hadden maar met het bewegen van de arm." Het meest lastige aan de proef was de timing. "Een PET-scanner moet je van tevoren instellen. Je weet daardoor tot op de seconde nauwkeurig wanneer een scan begint.", vertelt de promovendus. "Tot veertig seconden na dat moment mochten de dames een orgasme krijgen."
Gelukkig hoefden ze niet meteen te presteren. Bij de eerste scan hoefden de vrouwen niks te doen, behalve liggen, en bij de tweede werd ze gevraagd alleen bewegingen te maken, die typisch zijn voor klaarkomen. "Dus vooral bekkenbewegingen", verklaart Georgiadis. Daarna begon het echte werk. Elke vrouw kreeg in totaal acht scans over zich heen. Eén scan duurde ongeveer twee minuten en tussen elke scan zaten er acht om tot rust te komen. Gemiddeld lagen de dames anderhalf uur op hun rug. "Gelukkig was er iemand van de afdeling Urologie aan boord tijdens de experimenten. Want anderhalf uur is best lang en het is bekend dat een orgasme bij vrouwen de drang om te plassen bevordert. Sommige vrouwen moesten dan ook worden gekatheteriseerd. Uiteraard met toestemming."
Twintig orgasmen leverde de proef op. Sommige vrouwen lukte het - heel begrijpelijk - niet, andere wel drie keer. Om te controleren of de dames de boel niet voor de gek hielden, kregen ze allemaal een sensor in hun rectum, die drukverschillen mat als gevolg van spiersamentrekkingen.
Bij de vrouwen die wel een orgasme kregen, zagen de onderzoekers duidelijk dat er iets aan de hand was in het brein. Opvallendste was de verminderde doorbloeding van de orbito-frontale kwab, een stuk dat deel uitmaakt van de prefrontale cortex en waaraan hogere functies zoals bewustzijn en cognitie aan worden toegeschreven. Georgiadis concludeert hieruit dat vrouwen even de controle over zichzelf verliezen, als ze klaarkomen. Een klassiek voorbeeld van iemand bij wie dat ook gebeurde was de Amerikaanse spoorwegarbeider Phineas Gage, die leefde in de negentiende eeuw. Hij kreeg op een slechte dag een ijzeren staaf door zijn hoofd, precies door die ene kwab. Het resultaat was dat hij zijn remmingen verloor en niet in de laatste plaats zijn seksuele.
Ongeveer hetzelfde lijkt een 29-jarige Britse man te zijn overkomen, die in 2002 van een steiger viel en daarna een onverzadigbare honger naar seks kreeg. Hij stelde zijn werkgever aansprakelijk en diende een schadeclaim in van 3,5 miljoen pond, meldt persbureau ANP vandaag.
Andere hersengebieden van de vrouwen waren juist extra doorbloed en daarmee verhoogd actief, bijvoorbeeld de kleine hersenen en de middenhersenen. De eerste zijn waarschijnlijk betrokken bij de karakteristieke spiersamentrekkingen, in het tweede gebied liggen cellen die de signaalstof dopamine produceren. Wellicht hebben die iets te maken met de seksuele opwinding tijdens het orgasme.
Behalve een bevrediging van de nieuwsgierigheid, kunnen de resultaten van dit onderzoek misschien iets betekenen voor vrouwen met seksuele problemen. "Sommige vrouwen kunnen geen orgasme krijgen en ervaren dat als een groot gemis. Maar om dat probleem op te lossen, moet je eerst weten hoe een orgasme werkt. Daar proberen we met dit soort onderzoeken achter te komen." [Remy van den Brand]
Janniko Georgiadis e.a.: 'Regional cerebral blood flow changes associated with clitorally-induced orgasm in healthy women', European Journal of Neuroscience, 13 december 2006
Janniko Georgiadis e.a.: 'Regional cerebral blood flow changes associated with clitorally-induced orgasm in healthy women', European Journal of Neuroscience, 13 december 2006
