wetenschap24
Penicilline, niet de pil, zou oorzaak zijn van de seksuele revolutie
Seksueel gedrag is cultureel en biologisch bepaald, maar je kun er ook een kosten-baten analyse op loslaten. Dat geeft weer eens een andere kijk op onze vrije moraal in het Westen.
- © NIH
- Poster van de Amerikaanse overheid uit de jaren vijftig.
Elke sociale omwenteling heeft natuurlijk een vrijwel onontwarbare kluwen van oorzaken. Toch wordt algemeen aangenomen, dat de seksuele revolutie van halverwege de jaren zestig (althans in de Westerse wereld) veel te danken heeft aan het beschikbaar komen van de anticonceptie-pil. Eindelijk konden vrouwen zich overgeven aan ongebreidelde seks met meerdere partners, zo heette het, bevrijd van de angst voor zwangerschap.
Een econoom van Emory University in Atlanta, Andrew Francis, denkt echter dat een heel ander soort pil, namelijk penicilline, de seksuele revolutie deed losbreken. Francis dook in cijfers over het seksuele gedrag van Amerikanen in de jaren veertig en vijftig.
Omdat over seks in die dagen niet openlijk gepraat werd, zeker niet in enquetes of de media, leidde hij dit af uit zaken als het aantal tiener-zwangerschappen, buitenhuwelijkse kinderen, abortussen en het aantal geregistreerde gevallen van geslachtsziektes.
Daaruit blijkt volgens hem, dat al in de jaren vijftig de promiscuïteit toenam. De Pil bestond toen nog niet, maar wel kwam eind jaren veertig penicilline voor het algemene publiek beschikbaar. Penicilline, het eerste antibioticum, bleek uiterst effectief tegen syfilis. Het was in de Tweede Wereldoorlog voor het eerst massaal ingezet door het Amerikaanse leger om geslachtsziekten bij soldaten te bestrijden. Pas na de oorlog kregen ook burgers toegang tot het nieuwe wondermedicijn.
Syfilis is nu een bijna vergeten ziekte, maar in 1939, op het hoogtepunt van de epidemie, overleden er alleen al in de VS 20.000 mensen aan. De angst om syfilis op te lopen bij wisselende contacten was toen minstens zo groot als de angst voor Aids in de jaren negentig.
Penicilline maakte korte metten met de epidemie; in de tien jaar na de oorlog daalde het aantal sterfgevallen met driekwart en het aantal nieuwe gevallen met 95 procent. En wie toch nog besmet raakte, was er na een simpel penicillinekuurtje weer vanaf. De teruggang van syfilis vond zijn weerslag in een toename van het aantal ongewenste zwangerschappen en abortussen, en volgens Francis is dit oorzaak en gevolg.
Ook toen had je al moraalridders die dat maar niks vonden. Overspel en promiscuïteit werden te ‘goedkoop’ als je er niet meer aan dood ging. Hun geestelijk erfgenamen zijn nog springlevend: die verzetten zich onlangs tegen de vaccinatie van jonge meisjes tegen baarmoederhalskanker, eveneens een seksueel overdraagbare ziekte.
Als rechtgeaarde econoom past Francis – eigenlijk net als voornoemde moraalridders - op seks een nuchtere kosten-baten analyse toe: als de kosten omlaag gaan, wordt de markt voor promiscuïteit groter.
Hetzelfde lijkt nu te gebeuren met Aids: door de beschikbaarheid van effectieve virusremmers is hiv geen dodelijke ziekte meer (mits je verzekerd bent en in een welvarend land woont) en neemt het riskante gedrag met wisselende partners weer toe.
Een econoom van Emory University in Atlanta, Andrew Francis, denkt echter dat een heel ander soort pil, namelijk penicilline, de seksuele revolutie deed losbreken. Francis dook in cijfers over het seksuele gedrag van Amerikanen in de jaren veertig en vijftig.
Omdat over seks in die dagen niet openlijk gepraat werd, zeker niet in enquetes of de media, leidde hij dit af uit zaken als het aantal tiener-zwangerschappen, buitenhuwelijkse kinderen, abortussen en het aantal geregistreerde gevallen van geslachtsziektes.
Daaruit blijkt volgens hem, dat al in de jaren vijftig de promiscuïteit toenam. De Pil bestond toen nog niet, maar wel kwam eind jaren veertig penicilline voor het algemene publiek beschikbaar. Penicilline, het eerste antibioticum, bleek uiterst effectief tegen syfilis. Het was in de Tweede Wereldoorlog voor het eerst massaal ingezet door het Amerikaanse leger om geslachtsziekten bij soldaten te bestrijden. Pas na de oorlog kregen ook burgers toegang tot het nieuwe wondermedicijn.
Syfilis is nu een bijna vergeten ziekte, maar in 1939, op het hoogtepunt van de epidemie, overleden er alleen al in de VS 20.000 mensen aan. De angst om syfilis op te lopen bij wisselende contacten was toen minstens zo groot als de angst voor Aids in de jaren negentig.
Penicilline maakte korte metten met de epidemie; in de tien jaar na de oorlog daalde het aantal sterfgevallen met driekwart en het aantal nieuwe gevallen met 95 procent. En wie toch nog besmet raakte, was er na een simpel penicillinekuurtje weer vanaf. De teruggang van syfilis vond zijn weerslag in een toename van het aantal ongewenste zwangerschappen en abortussen, en volgens Francis is dit oorzaak en gevolg.
Ook toen had je al moraalridders die dat maar niks vonden. Overspel en promiscuïteit werden te ‘goedkoop’ als je er niet meer aan dood ging. Hun geestelijk erfgenamen zijn nog springlevend: die verzetten zich onlangs tegen de vaccinatie van jonge meisjes tegen baarmoederhalskanker, eveneens een seksueel overdraagbare ziekte.
Als rechtgeaarde econoom past Francis – eigenlijk net als voornoemde moraalridders - op seks een nuchtere kosten-baten analyse toe: als de kosten omlaag gaan, wordt de markt voor promiscuïteit groter.
Hetzelfde lijkt nu te gebeuren met Aids: door de beschikbaarheid van effectieve virusremmers is hiv geen dodelijke ziekte meer (mits je verzekerd bent en in een welvarend land woont) en neemt het riskante gedrag met wisselende partners weer toe.
